Từ khi con người bắt đầu phát triển đến một trình độ nhận thức nhất định, họ đã biết chơi các trò chơi trong những thời gian rảnh rỗi. Các trò chơi đem lại nhiều lợi ích thực tiễn như học kỹ năng, lập kế hoạch và tư duy chiến thuật trong khi vẫn mang lại niềm vui cho người chơi.

Trò chơi phổ biến ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em gắn liền với những trò như cảnh sát bắt cướp, năm-mười, kéo búa bao, đến người lớn chơi các trò trí tuệ hơn như Cờ Tướng, Cờ Vua, bài Poker. Có thể nói, đã là con người thì không ai chưa từng chơi bất kỳ trò chơi nào. Chơi là bản chất của con người, là nhu cầu của con người muốn tìm đến niềm vui trong mối quan hệ với bạn bè và thỏa mãn trí tuệ của bản thân.

Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu các trò chơi cờ bàn cổ đại, có lịch sử lâu đời xuyên suốt hàng nghìn năm và vẫn tồn tại phổ biến đến tận ngày nay.

Senet

Senet là một trong những game đầu tiên được tìm thấy trong nhiều ngôi mộ Ai Cập cổ đại của cả Pharaon và nô lệ. Các nhà khảo cổ đã tìm thấy một bàn cờ nguy nga bị chôn vùi cùng với Tutankhamun, vị vua ở vương triều thứ 18 của Ai Cập.

Trong Senet, mục tiêu của hai người chơi là đánh bật các quân cờ của đối phương trước khi bị đối phương làm tương tự. Những ô đặc biệt trên bàn cờ tượng trưng cho cái chết và sự đầu thai chuyển kiếp, sinh ra và cố gắng lần nữa. Trong một phiên bản của Senet, người ta phát hiện ra các ký hiệu dùng để vinh danh một vị vua xuất hiện vào năm 3100 TCN, chứng tỏ trò chơi này có lịch sử từ khi đó.

UR

“Trò chơi hoàng gia Ur” (The Royal Game of Ur) được khám phá vào năm 1926-1927 trong các lăng mộ hoàng gia ở Iraq. Các nhà khoa học cho rằng trò chơi này được ra đời vào khoảng năm 2500 trước công nguyên, nghĩa là 4500 năm trước đây. Vào thời đó, UR được chơi phổ biến bởi nhiều tầng lớp và giai cấp trong xã hội.

Mancala

Mancala là một trò chơi trong đó người chơi di chuyển những viên đá qua nhiều lỗ được sắp xếp thành hai hàng song song trên một bàn cờ. Lúc đầu người nông dân sử dụng hạt giống hoặc hạt đậu và đào nhiều lỗ dưới đất để chơi trò này, sau nhiều năm người ta cải tiến nó thành bàn cờ gỗ cho thuận tiện.

Có rất nhiều phiên bản khác nhau của Mancala trong suốt hàng nghìn năm. Trên nhiều cấu trúc ở Ai Cập, thậm chí trong kim tự tháp Kheops, người ta tìm thấy các lỗ xếp song song nhau nhìn rất giống với bàn cờ Mancala. Nhà khoa học Richard Leakey cũng đã tìm thấy ở Kenya một số bàn cờ có hai hàng 13 lỗ. Tất cả chúng đều là phiên bản cổ đại của trò Mancala hiện nay.

Cờ Vây

Cờ vây chiếm một vị trí quan trọng trong lịch sử Trò chơi Cờ bàn. Nguồn gốc trò chơi này bắt nguồn từ Trung Quốc vào khoảng năm 2300 TCN, sau đó lan rộng tới Hàn Quốc vào thế kỷ thứ hai, và cuối cùng phát triển đến Nhật Bản thông qua đường buôn bán khoảng năm 700. Cờ vây là một trong số các game cổ đại nhất, có cách chơi cực kỳ tinh vi và luật chơi không thay đổi nhiều kể từ khi xuất hiện.

Hiện nay Cờ vậy vẫn phổ biến trên thế giới và được nâng cao đến tầm chuyên nghiệp với các đấu thủ nhà nghề, các giải đấu quy mô trong nước và quốc tế.

Mạt Chược

Mạt chược có nguồn gốc từ Trung Quốc. Ban đầu các quân bài được làm bằng giấy nhưng về sau phát triển thành chất liệu cứng như nhựa và gỗ. Suốt thời gian đầu Mạt chược chỉ được lưu hành và chơi trong giới quý tộc, luật chơi được giữ bí mật cho đến khi Trung Quốc trở thành một nước cộng hòa.

Đến năm 1920 Mạt chược bắt đầu truyền ra bên ngoài, đầu tiên ở Mỹ sau đó lan rộng ra khắp toàn thế giới.

Pachisi

Dạng nguyên thủy nhất của xí ngầu là que nhị nguyên – sử dụng một nhánh cây nhỏ và cắt ra một nửa để khi ném nó sẽ rơi vào mặt tròn hoặc mặt phẳng. Về sau xí ngầu được làm từ xương của cừu hoặc dê, khi gieo trên một bề mặt phẳng nó sẽ xuất hiện một trong bốn mặt có giá trị 1, 3, 4 và 6. Dạng này khác với xí ngầu hiện đại có sáu mặt với giá trị từ 1 đến 6.

Các trò chơi đơn giản nhất dùng xí ngầu là đua tốc độ - một bàn cờ có nhiều ô, di chuyển các con cờ tương ứng với con số trên xí ngầu gieo được. Để thêm tính phức tạp, người ta cho phép sử dụng nhiều quân cờ và có thể chọn quân nào để di chuyển,  thêm vào ô an toàn cũng như cho phép đánh bật quân cờ của đối phương – mà hình thành nên một số trò chơi phổ biến như hiện nay, điển hình như Pachisi.

BoardgameVN